Paraşüt

İçerik

Paraşüt Nedir?

Bağlı olduğu cismin belli bir hızda yere çarpmasını sağlamak için kullanılan aerodinamik parçadır. Farklı yere iniş hızları için farklı geometrilerde ve boyutlarda olabilir. Model roketlerde roketin ve varsa faydalı yükün güvenli bir şekilde yere inmesi için önemli parçalardandır.

Paraşüt Nasıl Tasarlanır?

Paraşüt tasarlamadan önce paraşütün taşıyacağı cismin -bu bir roket veya faydalı yük olabilir.- yere çarpma hızını belirlemek gerekir. Daha sonra en uygun geometri seçilmelidir. Geometri seçilirken istenilen hızı sağlayacak boyutun roket içersinde katlanmış halinin kaplayacağı yer ile hesaplanması gerekir. Aynı iniş hızını daha küçük boyutlarda sağlamak için farklı geometriler tercih edilebilir. Farklı geometrilerle iniş hızını hesaplamak için Rocket Fx’in “Paraşüt Boyutu” hesaplama sayfası ve hazır paraşütler için “Kurtarma Sırasındaki Hız” hesaplama sayfasından yararlanabilirsiniz. Bu sayfalara Rocket Fx uygulaması üzerinden hem mobil hem de masaüstü üzerinden ulaşabilirsiniz.
Paraşüt tasarlarken dikkat edilmesi gereken diğer konular ise paraşütün malzemesi ve paraşütte kullanılacak iplerdir. Bunlarla beraber paraşütün roket içerisinde ne kadar yer kaplayacağı ve ne kadar ağırlık katacağı ortaya çıkmış olur. Paraşüt malzemesi olarak yaygın olarak hava geçirmeyen kumaş kullanılır. Genel yaygın adı ripstop naylon olan bu kumaş da bu türe örnek bir kumaştır. Paraşüt açılacağı sırada paraşütü cisme bağlayan ipler şoka maruz kalacağı için seçilen iplerin şoka dayanıklı esnemeyen ipler olması gerekmektedir. Ortalama bir paraşüt için 4, 6 veya 8 parça ip kullanılır. Buradaki sayı değişimi paraşüt kumaşının türüne, dikim şekline, geometrisine ve büyüklüğüne göre değişir. En uygun ip bağlama şekli paraşütün her dikiş bölgesine ip bağlama şeklidir. Böylece ağırlık düzgün dağılmış olacak ve bir şok esnasında dikiş yerleri daha sağlam kalacaktır.

Paraşüt Şekilleri

Düz Halkasal

Sürüklenme Katsayısı: 0.75-0.80

Halkasal

Sürüklenme Katsayısı: 0.85-0.95

Yarı Küresel

Sürüklenme Katsayısı: 0.62-0.77

Konik

Sürüklenme Katsayısı: 0.75-0.90

Bikonik

Sürüklenme Katsayısı: 0.75-0.92

Tri Polikonik

Sürüklenme Katsayısı: 0.80-0.96

Klavuz Yüzey (Nevrürlü)

Sürüklenme Katsayısı: 0.28-0.42

Klavuz Yüzey (Nevrürsüz)

Sürüklenme Katsayısı: 0.30-0.32

X Tipi

Sürüklenme Katsayısı: 0.60-0.85

Uzun Etek (Düz)

Sürüklenme Katsayısı: 0.78-0.87

Uzun Etek (Full)

Sürüklenme Katsayısı: 0.75-0.87

Paraşüt Nasıl Üretilir?

Paraşüt üretimine geçmeden önce doğru kumaşın temin edilmesi gerekir. Kumaştan kaç m^2 alınacağını Rocket Fx’in “Paraşüt Boyutu” hesaplama sayfası üzerinden hesaplayabilirsiniz. Kumaş alındıktan sonra farklı geometriler için farklı üretim yöntemlerine başvurulabilir. Eğer daire formunda paraşüt üretilecekse daire 6 veya 8 parça üçgene bölünerek bu parçalar kumaştan kesilerek dikiş makinesi ile dikilebilir. Paraşüt uzun olacaksa ikizkenar üçgenler ile yapılabilir. Paraşüt daha geniş olacaksa da eşkenar üçgünler kullanılabilir. Farklı üçgen geometrileri kullanılarak farklı özellikli paraşütler üretilebilir. Paraşütün tepe noktasında üçgenlerin uçlarını birleştirmek yerine, üçgenlerin tepeleri kesilerek birleştirildiğinde oluşan boşluğa içeriden daire dikilebilir. Böylece bir noktada birçok dikiş ile dayanıklılık azalması dejavantajının önüne geçilir. Paraşüt daha sağlam olacaktır. El ile de dikilebileceği gibi şok anında dikiş noktaları şok anında açılabileceği için yüksek irtifalı veya ağır cisimler için el ile dikilmesi önerilmemektedir. Nevrür yapılmak istenirse kumaş dikiş genişliği kadar kumaş katlanarak üst üste dikilebilir. Paraşüte etek profil kazandırmak için üretilen dairesel formun ucuna ek kumaş parçası dikilebilir. X tipi formu için iki adet dikdörtgen parça kesilip birbirleri üzerine dikilebilir ya da “X” şekli kumaş üzerine çizilerek kesilebilir. Paraşüt için kumaş keserken dikiş için pay bırakmak unutulmamalıdır. Paraşüte ip bağlamak için paraşüt üzerine delikler açılabilir buraya ipler bağlanabilir. Bir diğer yöntem ise iplerin bağlanacağı noktaya ek kumaş parçası “V” şeklinde dikilerek bu parçaların üzerine ipler bağlanabilir.

Paraşüt Nasıl Katlanır?

Dairesel paraşütler için; öncelikle paraşütü 2’ye katlayın yarım daire formuna getirin. Yan uçlardan bir daha katlayın. Paraşüt iplerini ortadan geçirin ve yan uçlardan bir daha katlayın. Daha sonra sivri ucundan dürüm yapar gibi yuvarlayın ve açıkta kalan ipleri üzerine sarın.

Kaynakça & İleri Okuma

Juan R. Cruz, Exploration Systems Engineering Branch NASA Langley Research Center, Parachutes for Planetary Entry Systems.
DUTlab, DUTlab VENÜS Projesi, 2021

Daha Fazlası

Diğer Projelerimiz

Bizi Takip Edin

_____________________________________________________________________________________

Rocket Fx Wiki bir DUTlab Projesidir.
Temmuz 2024 – Tüm Hakları Saklıdır.