Menu
Kurtarma Sistemi
İçerik
- Kurtarma Sistemi Nedir?
- Kurtarma Sistemi Nasıl Tasarlanır?
- Kurtarma Sistemi Çeşitleri
- Kurtarma Sistemi Nasıl Üretilir?
- Kaynakça & İleri Okuma
Kurtarma Sistemi Nedir?
Roketi yeryüzüne istenilen şekilde inişini sağlamak için özelleştirilmiş sistemlerdir. Kurtarma sistemine paraşütler ve paraşütleri dışarıya çıkartacak, açacak bütün malzemeler dahildir. Kurtarma sisteminin paraşütü aktif edecek mekanizmaları, yay kullanılan mekanik sistemler olabileceği gibi, sıkıştırılmış gaz kullanan tüplü sistemler de olabilir. Roketin içerisindeki faydalı yük gibi bir görev yükünü roketten ayırmak için de kurtarma sistemi kullanılabilir veya sadece yükü roketten çıkartmak için özelleştirilmiş olarak ayırma sistemi kullanılabilir. Ayırma sistemi, sistem olarak kurtarma sistemi ile aynı çeşitlere sahiptir.
Roketi yeryüzüne istenilen şekilde inişini sağlamak için özelleştirilmiş sistemlerdir. Kurtarma sistemine paraşütler ve paraşütleri dışarıya çıkartacak, açacak bütün malzemeler dahildir. Kurtarma sisteminin paraşütü aktif edecek mekanizmaları, yay kullanılan mekanik sistemler olabileceği gibi, sıkıştırılmış gaz kullanan tüplü sistemler de olabilir. Roketin içerisindeki faydalı yük gibi bir görev yükünü roketten ayırmak için de kurtarma sistemi kullanılabilir veya sadece yükü roketten çıkartmak için özelleştirilmiş olarak ayırma sistemi kullanılabilir. Ayırma sistemi, sistem olarak kurtarma sistemi ile aynı çeşitlere sahiptir.
Kurtarma Sistemi Nasıl Tasarlanır?
Kurtarma sistemi tasarlamadan önce roketin genel tasarımının ve operasyon konseptinin hazır olması gerekir. Bu şekilde hangi malzemeleri kullanılabileceği ve nasıl bir tasarım yapılması gerektiği daha net ortaya çıkar. Ya da pek yaygın olmasa da belli kısıtlar çerçevesinde önce kurtarma sistemi tasarlayıp genel roketi kurtarma sistemi üzerine tasarlayabilirsiniz.
Roketin genel tasarımı ortaya çıktıktan sonra paraşütlerin veya yükün roketin neresinden ortaya çıkacağı belirlenmelidir. Buna göre kurtarma sistemi 1, 2 veya daha çok bölümden oluşabilir. Paraşütlerin roketten çıkacağı noktalar belirlendikten sonra rokete zarar vermeyecek, güvenli, optimum ağırlıkta ve boyutta tasarımlar yapılması gerekir. Bu tasarımlara geçmeden önce roket dışarısına bırakılacak cismin ağırlığı, hava direnci, oluşacak sürtünme kuvveti, eğer varsa kırması gereken gövde bağlantılarının direnci göz önünde bulundurularak kurtarma sisteminin mekanik mi yoksa tüplü mü olacağına karar verilmeli ve bu karar etrafında farklı tasarımlar yapılabilir. Kurtarma sistemleri her roket için özgün sistemler olduğu için kesin doğru bir yolu bulunmasa da genel aşamaları bu şekildedir.
Kurtarma sistemi tasarlamadan önce roketin genel tasarımının ve operasyon konseptinin hazır olması gerekir. Bu şekilde hangi malzemeleri kullanılabileceği ve nasıl bir tasarım yapılması gerektiği daha net ortaya çıkar. Ya da pek yaygın olmasa da belli kısıtlar çerçevesinde önce kurtarma sistemi tasarlayıp genel roketi kurtarma sistemi üzerine tasarlayabilirsiniz.
Roketin genel tasarımı ortaya çıktıktan sonra paraşütlerin veya yükün roketin neresinden ortaya çıkacağı belirlenmelidir. Buna göre kurtarma sistemi 1, 2 veya daha çok bölümden oluşabilir. Paraşütlerin roketten çıkacağı noktalar belirlendikten sonra rokete zarar vermeyecek, güvenli, optimum ağırlıkta ve boyutta tasarımlar yapılması gerekir. Bu tasarımlara geçmeden önce roket dışarısına bırakılacak cismin ağırlığı, hava direnci, oluşacak sürtünme kuvveti, eğer varsa kırması gereken gövde bağlantılarının direnci göz önünde bulundurularak kurtarma sisteminin mekanik mi yoksa tüplü mü olacağına karar verilmeli ve bu karar etrafında farklı tasarımlar yapılabilir. Kurtarma sistemleri her roket için özgün sistemler olduğu için kesin doğru bir yolu bulunmasa da genel aşamaları bu şekildedir.
Kurtarma Sistemi Çeşitleri
Kurtarma sisteminde kullanılan yaygın ana malzemeler yay, karbondioksit tüpü ve kara baruttur. Kurtarma sisteminin parçası olan paraşütler için detaylı bilgi için paraşüt sayfasını incelemelisiniz. Diğer malzemeler bu malzemelerin istenilen zamanda istenilen şekilde çalışması için yardımcı malzeme olarak kullanılır. Bu ana malzemelerden sadece bir tanesinin kullanılacağı gibi ikisi, üçü de beraber kullanılabilir. Birbirlerine göre avantajları olduğu gibi dezavantajları da vardır. Bunları incelersek:
Kurtarma sisteminde kullanılan yaygın ana malzemeler yay, karbondioksit tüpü ve kara baruttur. Kurtarma sisteminin parçası olan paraşütler için detaylı bilgi için paraşüt sayfasını incelemelisiniz. Diğer malzemeler bu malzemelerin istenilen zamanda istenilen şekilde çalışması için yardımcı malzeme olarak kullanılır. Bu ana malzemelerden sadece bir tanesinin kullanılacağı gibi ikisi, üçü de beraber kullanılabilir. Birbirlerine göre avantajları olduğu gibi dezavantajları da vardır. Bunları incelersek:
Yaylı Kurtarma Sistemi
Mekanik çalışan kurtarma sistemidir. Bir baskı yayını sıkıştırıp bir düzenek yardımıyla serbest kalmasıyla üzerindeki ağırlıkları fırlatır. Bir yay seçilmeden önce gerekli olan yayın iyice hesaplanması gerekir. Bir hesap hatası kurtarma sisteminin doğru çalışmamasına yol açar. Alternatif ölçülerde hazır yay bulmak zordur. Genellikle yayın özel üretim yapılması gerekir. Kurtarma sistemi defalarca çalıştırılarak tekrar tekrar test yapılabilir. Kurtarma sisteminin ağırlığını karbondioksit ve kara baruta göre çok daha fazla arttırır. Yayı sıkıştırdıktan sonra tutacak ve belli bir irtifada serbest bırakacak bir sistem tasarlanması gerekir.
Karbondioksit Tüplü Kurtarma Sistemi
Rokete yerleştirilen karbondioksit tüpünün delinmesi sonucu açığa çıkan gazın itki gücü kullanılarak çalışan kurtarma sistemleridir. Karbondioksit tüpleri hazır olarak satın alındığı için yaya göre üretim konusunda avantajlıdır. Tüpü delecek özel bir sisteme ihtiyaç duyar. Her denemede karbondioksit tüpünün değişmesi veya tekrar doldurulması gerekmektedir. Bir karbondioksit tüpüyle tekrar tekrar test yapılamaz. Gerekli olan itki miktarı hesaplandıktan sonra karbondioksit tüpü temin edilmelidir. Birkaç karbondioksit tüpü beraber kullanılarak daha güçlü itki elde edilebilir. Gaz çıkışını doğru yere iletecek yol tasarlanması gerekir.
Kara Barutlu Kurtarma Sistemi
Bir hazne içerisine koyulmuş kara barutu içerisine yerleştirilmiş ateşleme teli ile ateşleyerek çalışır. Yaylı ve karbondioksit tüplü kurtarma sistemlerine göre daha ucuza mâl edilebilir. Her testten sonra sistemin yenilenmesi gerekmekte. Daha fazla itki için kullanılan barut miktarı arttırılabilir. Yaylı ve karbondioksit tüplü sisteme göre daha tehlikelidir.
Kurtarma Sistemi Nasıl Üretilir
Kurtarma sistemi üretmeden önce kullanılacak ana malzemenin seçilmesi, hesaplamaların yapılması ve tasarımın tamamının bitmesi gerekmektedir. Bu aşamalardan sonra malzeme seçimi yapılmalıdır. Alüminyum veya pileksi lazer kesim ile istenilen ölçülerde malzemeler üretilebilir. Aynı şekilde odun türlerinden de malzemeler üretilebilir. Daha detaylı ve küçük malzemeler için 3 boyutlu yazıcı kullanılabilir. Tamamen özgün sistemler olduğu için üretim konusunda kullanılabilecek malzemeler çok geniştir.
Kurtarma sistemi üretmeden önce kullanılacak ana malzemenin seçilmesi, hesaplamaların yapılması ve tasarımın tamamının bitmesi gerekmektedir. Bu aşamalardan sonra malzeme seçimi yapılmalıdır. Alüminyum veya pileksi lazer kesim ile istenilen ölçülerde malzemeler üretilebilir. Aynı şekilde odun türlerinden de malzemeler üretilebilir. Daha detaylı ve küçük malzemeler için 3 boyutlu yazıcı kullanılabilir. Tamamen özgün sistemler olduğu için üretim konusunda kullanılabilecek malzemeler çok geniştir.
Kaynakça & İleri Okuma
- DUTlab, DUTlab VENÜS Projesi, 2021
_____________________________________________________________________________________
Rocket Fx Wiki bir DUTlab Projesidir.
Temmuz 2024 – Tüm Hakları Saklıdır.